Polska, szczególnie Kresy słyną z wielkiej czci Najświętszej Marii Panny. Są cudowne obrazy i figurki przedstawiające Najświętszą Panienkę. Nie sposób w jednym artykule opisać Je wszystkie. Wymagałoby to wydania książkowego na kilkaset stron. Zajmiemy się niektórymi, słynnymi Madonnami, zaczynając od północnych Kresów, obecnie Litwy.
SZYDŁÓW (lit. Šiluva)
Niewielka wieś, położona na Żmudzi (północna część Litwy), miejsce gdzie znajduje się jedno z najbardziej znanych sanktuariów maryjnych na Litwie.
Litwa to szczególne miejsce gdzie z wielkim kultem czczona jest Matka Boża. Do tej pory na Litwie zanotowano 31 objawień Najświętszej Marii Panny. Jako pierwsze objawienie datuje się na 1608 rok właśnie w Szydłowie w tzw litewskim Lourdes – chociaż zdarzyło się to 250 lat wcześniej niż w Loerdes. Było to pierwsze zapisane i udokumentowane objawienie w Europie!
Kościół w Szydłowie powstał jako jeden z pierwszych po chrystianizacji Żmudzi. Ufundował go Piotr Giełdug poseł Wielkiego Księcia Litewskiego Witolda w roku 1457. Podczas podróży do Rzymu kupił tam obraz Matki Bożej, a następnie podarował go dla tej świątyni. Była to wierna kopia obrazu „Salus Populi Romani” (Zbawienie Ludu Rzymskiego), który oryginał do dziś znajduje się w Bazylice Większej Rzymu – Santa Maria Maggiore.
Wiara katolicka na Litwie i Żmudzi była jeszcze młodą i kruchą wiarą. W XV wieku zagrożenie jej przyniósł nowy ruch religijny – protestantyzm pod przewodnictwem Jana Kalwina.
Pomiędzy wyznawcami nowej wiary, i katolikami zaczęły się nieporozumienia, a później walki, w wyniku których zwycięstwo odnieśli Kalwini.
Katolicy musieli opuścić swoje kościoły. Szczególnie mieszkańcom Szydłowa było ciężko pogodzić się z utratą swej świątyni.
Jednak przezorny i rozważny ich proboszcz ks. Jan Hołubka zapakował do żelaznej skrzyni najcenniejsze rzeczy tego kościoła tj obraz Matki Boskiej, dokumenty kościelne i parafialne oraz szaty i sprzęt liturgiczny. Skrzynię kazał zakopać na polu obok dużego kamienia.
Po ponad 50 laty, w 1608 roku wydarzył się cud.
Pastuszkom pasącym bydło koło wielkiego kamienia objawiła się Matka Boska z dzieciątkiem na ręku. Dzieci zobaczyły piękną Panią, która gorzko płakała, a łzy spływały na duży kamień.
Widząc to dzieci przestraszyły się i uciekły do domów, gdzie opowiedziały o płaczącej Pani. Wieść rozeszła się po całej okolicy i do kamienia przybiegło dużo ludzi między innymi kalwiński katecheta Mikołaj Fier i pisarz Saliamon Grocyi.
Zapytali oni Panią, dlaczego ona płacze. Ta odpowiedziała: „Raniej na tym miejscu czcili mego syna, a teraz tutaj orzą i sieją”. Po tych słowach Maryja uniosła się i rozpłynęła.
Kalwini nie bardzo chcieli uwierzyć w objawienie, twierdząc, że to siły nieczyste.
Jednak jeden ze starych mieszkańców Szydłowa, który był niewidomy, powiedział, że pamięta jak koło tego kamienia zakopano skrzynię kościelną. Przyprowadzony na to miejsce, wskazał dokładnie gdzie została zakopana skrzynia i w tym momencie odzyskał wzrok.
W wykopanej skrzyni, która obecnie znajduje się w bocznym ołtarzu świątyni, wydobyto obraz Matki Boskiej i dokumenty kościelne.
Na podstawie tych dokumentów w 1612 roku rozpoczął się proces sądowy o zwrot kościelnych ziem katolikom. Proces wygrali katolicy i w 1622 roku na tym miejscu postawili nowy drewniany kościółek.
Jednak w 1663 roku znów odnowił się spór pomiędzy kalwinami i katolikami. Doszło do walk, ranny został katolicki ksiądz oraz uszkodzony obraz św Krzyża (obecnie w bocznej kaplicy kościoła). Za ten występek kalwini zapłacili ogromną karę pieniężną i na zawsze utracili władzę w Szydłowie.
Wkrótce zaczęły do Szydłowa przybywać pielgrzymi z całej Żmudzi, a później także Litwy i Rzeczypospolitej. Spowodowało to konieczność wybudowania nowego większego kościoła, który stanął bliżej centrum Szydłowa za sprawą ówczesnego proboszcza – późniejszego biskupa Jana Dominika Łopacińskiego w 1764 roku.
Budowę ukończono w 1786 roku i 8 października podczas konsekracji świątyni biskup żmudzki Stefan Giedroyć dokonał koronacji Maryi i Dzieciątka koronami poświęconymi przez papieża Piusa VI i obraz uroczyście wprowadzono do nowej świątyni.
W miejscu ukazania się Najświętszej Marii Panny wzniesiona została Kaplica, w której poczesne miejsce zajmuje kamień – świadek cudu.
Obecna kaplica jest trzecią z kolei, zbudowana w latach 1912 – 24 wg projektu Antoniego Wiwulskiego, tego samego architekta, który w Wilnie wzniósł pomnik Trzech Krzyży.
Wnętrze kaplicy zdobią freski, które ukazują historię cudu, rzeźby i obrazy o treści religijnej oraz piękne witraże.
O tym jak ważny jest Szydłów dla mieszkańców tej ziemi świadczą liczne pielgrzymki z całej Litwy, które przybywają w ciągu całego roku, a szczególnie w dniu odpustu tj. 8 września poświęcony urodzin Najświętszej Marii Panny.
Sanktuarium w Szydłowie nawiedził także papież Jan Paweł II podczas swojej pielgrzymki na Litwę w 1993 roku
Na koniec ciekawostka: Na początku XXI wieku cudowny obraz, podczas prac renowacyjnych, został okradziony z koron. Obecne korony są wiernie odtworzone.
Opracował:
Tadeusz Kisiel
prezes Towarzystwa Miłośników Wilna
i Ziemi Wileńskiej w Legnicy
